करेंट अफेयर्स 21 मे 2018 हिंदी/ इंग्लिश/मराठी
/ currentaffairs
Royal Bengal tiger genome sequenced
रॉयल बंगाल वाघाचे जनुकीय अनुक्रमन केले गेले
हिंदी
रॉयल बंगाल टाइगर का जीनोम अनुक्रमित किया गया:
पहली बार, एंडेंजर्ड रॉयल बंगाल टाइगर का जीनोम अनुक्रमित (सीक्वेंस) किया गया है। यह प्रक्रिया इस जानवर के उच्च गुणवत्ता वाले ड्राफ्ट जीनोम सीक्वेंस उत्पन्न करने की योजनाओं के हिस्से के रूप में परिचालित की गयी।
हालाँकि पहले से ही एंडेंजर्ड और विलुप्त होने के विभिन्न प्रकार के जोखिमों से जूझते हुए भी यह बाघ उप-प्रजाति सबसे अधिक जनसंख्या के साथ सर्वोच्च आनुवांशिक विविधता वाली प्रजाति है। इस प्रजाति की जंगलों में उत्तरजीविता की अधिक संभावनाएं हैं।
प्रमुख तथ्य:
बंगाल टाइगर (पैंथेरा टाइग्रिस टाइग्रिस) में जीनोम सीक्वेंसिंग और जीनोम वैरिएंट्स की पहचान सेंटर फॉर सेलुलर एंड मॉलिक्यूलर बायोलॉजी (सीएसआईआर-सीसीएमबी) और हैदराबाद स्थित निजी कंपनी के वैज्ञानिकों द्वारा की गयी।
अध्ययन के विवरण हाल ही में BioRxiv में ऑनलाइन प्रकाशित किए गए थे। इस जीनोम की तुलना अमूर या साइबेरियाई बाघ के जीनोम से की गई थी। ये दोनों उप-प्रजातियां विविध वातावरण में पायी जाती हैं और नए डेटा में दोनों के बीच प्रमुख भिन्नताएं भी प्रकट होती हैं।
अमूर बाघ विशेष रूप से सब-टेम्पेरट (समशीतोष्ण) और बर्फ से ढके हुए आवासों में पाया जाता है, जनकी बंगाल टोगेर हिमालयी तलहटी से लेकर मध्य भारत पठार और पश्चिमी घाट तक के विभिन्न उष्णकटिबंधीय निवास स्थानों पर पाया जाता है।
जीनोम अनुक्रम:
किसी जीनोम में डीएनए न्यूक्लियोटाइड किस क्रम में अनुक्रमित रहता है, जीनोम अनुक्रम में इसी की पहचान की जाती है।
डी एन ए संरचना:
डी एन ए के विभिन्न बेस युग्मों का विशिष्ट अनुक्रम जीन कहलाता है। वस्तुतः जीन ही अनुवांशिकता की भौतिक व कायिक (फंक्श्नल) इकाई है। इसी के द्वारा वह सूचना कूटित होती है, जो प्रोटिन संश्लेशण को निर्देशित करती है। ऐसा अनुमान है, कि लगभग एक से डेड़ तक जीन प्रत्येक कोशिका में हैं, जो हमारे शरीर के सभी कार्यों को संपन्न करने में सक्षम हैं।
पहली बार, एंडेंजर्ड रॉयल बंगाल टाइगर का जीनोम अनुक्रमित (सीक्वेंस) किया गया है। यह प्रक्रिया इस जानवर के उच्च गुणवत्ता वाले ड्राफ्ट जीनोम सीक्वेंस उत्पन्न करने की योजनाओं के हिस्से के रूप में परिचालित की गयी।
हालाँकि पहले से ही एंडेंजर्ड और विलुप्त होने के विभिन्न प्रकार के जोखिमों से जूझते हुए भी यह बाघ उप-प्रजाति सबसे अधिक जनसंख्या के साथ सर्वोच्च आनुवांशिक विविधता वाली प्रजाति है। इस प्रजाति की जंगलों में उत्तरजीविता की अधिक संभावनाएं हैं।
प्रमुख तथ्य:
बंगाल टाइगर (पैंथेरा टाइग्रिस टाइग्रिस) में जीनोम सीक्वेंसिंग और जीनोम वैरिएंट्स की पहचान सेंटर फॉर सेलुलर एंड मॉलिक्यूलर बायोलॉजी (सीएसआईआर-सीसीएमबी) और हैदराबाद स्थित निजी कंपनी के वैज्ञानिकों द्वारा की गयी।
अध्ययन के विवरण हाल ही में BioRxiv में ऑनलाइन प्रकाशित किए गए थे। इस जीनोम की तुलना अमूर या साइबेरियाई बाघ के जीनोम से की गई थी। ये दोनों उप-प्रजातियां विविध वातावरण में पायी जाती हैं और नए डेटा में दोनों के बीच प्रमुख भिन्नताएं भी प्रकट होती हैं।
अमूर बाघ विशेष रूप से सब-टेम्पेरट (समशीतोष्ण) और बर्फ से ढके हुए आवासों में पाया जाता है, जनकी बंगाल टोगेर हिमालयी तलहटी से लेकर मध्य भारत पठार और पश्चिमी घाट तक के विभिन्न उष्णकटिबंधीय निवास स्थानों पर पाया जाता है।
जीनोम अनुक्रम:
किसी जीनोम में डीएनए न्यूक्लियोटाइड किस क्रम में अनुक्रमित रहता है, जीनोम अनुक्रम में इसी की पहचान की जाती है।
डी एन ए संरचना:
- एडेनिन - ए
- थायमिन - टी
- गुआनिन – जी एवं
- साइटोसिन – सी
डी एन ए के विभिन्न बेस युग्मों का विशिष्ट अनुक्रम जीन कहलाता है। वस्तुतः जीन ही अनुवांशिकता की भौतिक व कायिक (फंक्श्नल) इकाई है। इसी के द्वारा वह सूचना कूटित होती है, जो प्रोटिन संश्लेशण को निर्देशित करती है। ऐसा अनुमान है, कि लगभग एक से डेड़ तक जीन प्रत्येक कोशिका में हैं, जो हमारे शरीर के सभी कार्यों को संपन्न करने में सक्षम हैं।
इंग्लिश
Royal Bengal tiger genome sequenced
For the first time, the genome of the Royal Bengal tiger, an endangered big cat, has been sequenced as part of plans to generate a high-quality draft genome sequence of the animal. Although endangered and threatened by various extinction risks, this tiger subspecies is the most populous one with the highest genetic diversity and the strongest chance of survival in the wild.
Which organization did it?
Genome sequencing and identification of genome variants in Bengal tiger (Panthera tigris tigris) were carried out by scientists from the Centre for Cellular and Molecular Biology (CSIR-CCMB) and a Hyderabad-based private company.
What is genome sequencing?
Sequencing a gene is like reading a book one letter at a time to look for any spelling mistakes. To carry out this book analogy, whole genome sequencing (WGS) is the equivalent of running spellcheck on every volume in a library.
Genome data provides an insight into the genetic differences at individual level — ranging from single nucleotide variations to large structural variants. It also provides a better understanding of how the gene variants play a role in adaptation to the environment and disease susceptibility.
DNA and Genome
DNA resembles a long, twisty ladder formed by two strands of genetic material that connect to create what’s called a “double helix.” Each rung of the ladder joins together a pair of molecules called nucleotides: adenine (A), thymine (T), cytosine (C) and guanine (G). A always teams up with T, and C always pairs with G. Slight variations in the order of these pairs are what make a person unique. (The vast majority of your genome is identical to the guy sitting next to you at Starbucks.) Some variations cause disease, and some don’t.
Genes, which are made up of DNA, are linked together in large chains called chromosomes.
For the first time, the genome of the Royal Bengal tiger, an endangered big cat, has been sequenced as part of plans to generate a high-quality draft genome sequence of the animal. Although endangered and threatened by various extinction risks, this tiger subspecies is the most populous one with the highest genetic diversity and the strongest chance of survival in the wild.
Which organization did it?
Genome sequencing and identification of genome variants in Bengal tiger (Panthera tigris tigris) were carried out by scientists from the Centre for Cellular and Molecular Biology (CSIR-CCMB) and a Hyderabad-based private company.
What is genome sequencing?
Sequencing a gene is like reading a book one letter at a time to look for any spelling mistakes. To carry out this book analogy, whole genome sequencing (WGS) is the equivalent of running spellcheck on every volume in a library.
Genome data provides an insight into the genetic differences at individual level — ranging from single nucleotide variations to large structural variants. It also provides a better understanding of how the gene variants play a role in adaptation to the environment and disease susceptibility.
DNA and Genome
DNA resembles a long, twisty ladder formed by two strands of genetic material that connect to create what’s called a “double helix.” Each rung of the ladder joins together a pair of molecules called nucleotides: adenine (A), thymine (T), cytosine (C) and guanine (G). A always teams up with T, and C always pairs with G. Slight variations in the order of these pairs are what make a person unique. (The vast majority of your genome is identical to the guy sitting next to you at Starbucks.) Some variations cause disease, and some don’t.
Genes, which are made up of DNA, are linked together in large chains called chromosomes.
मराठी
रॉयल बंगाल वाघाचे जनुकीय अनुक्रमन केले गेले
यावेळी प्रथमच रॉयल बंगाल वाघ या लुप्तप्राय प्राणी प्रजातीचे जनुकीय अनुक्रमन (genome sequenced) केले गेले आहे. हा प्राण्यांचा उच्च दर्जेदार आराखडीत जनुकीय अनुक्रम तयार करण्याच्या योजनेचा भाग आहे.बंगाल वाघाचे (पॅंथरा टायग्रिस टायग्रिस)जनुकीय अनुक्रम आणि त्याची वैविध्यपूर्ण जनुकीय ओळख सेंटर फॉर सेल्युलर अँड मॉलीक्युलर बायोलॉजी (CSIR-CCMB) आणि हैदराबादमधील एक खाजगी कंपनी येथील शास्त्रज्ञांनी पूर्ण केली आहे. याबाबतचा तपशील BioRxiv मध्ये प्रकाशित करण्यात आला आहे.
अभ्यासाचे निष्कर्ष
- बंगाल वाघाच्या जनुकाची तुलना अम्यूर किंवा सायबेरियन वाघांच्या जनुकाशी केली गेली आहे. या दोन उपप्रजाती विविध वातावरणात आढळून येतात आणि ही नवीन माहिती दोन्हीमधील मुख्य फरक उघड करतो.
- अम्यूर वाघ मुख्यत: निम-समशीतोष्ण आणि हिमाच्छादित अधिवासात आढळून येतो. तर बंगाल वाघ हिमालय पर्वतराजी ते मध्य भारत पठार आणि पश्चिम घाट ह्या वैविध्यपूर्ण उष्णदेशीय अधिवासात आहेत.
- अभ्यासाच्या निष्कर्षानुसार, दीर्घकाळापासून असे समजले जात होते की सिंगल न्यूक्लियोटाइड व्हेरीएंट (SNVs) बहुतेक वैयक्तिक जनुकीय विविधतेमध्ये योगदान देतात. परंतु आता हे ओळखले गेले की, संरचनेची विविध रूपे आणि कॉपी नंबर विविधता यासारखे जनुकामधील मोठे बदल देखील रोगाबद्दल संवेदनशीलता, वातावरणाला संवेदनशील जनुकीय विविधता आणि रोग प्रतिकारशक्ती याबाबतीत महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
- धोक्यात आणि विविध विलोपन जोखीम असूनही, वाघाची ही जात सर्वाधिक जनुकीय विविधतेसह संख्येत सर्वाधिक भरते आणि यांची वन्यजीवनात जगण्याची अधिकाधिक शक्यता आहे.
अशा अभ्यासामुळे संवर्धन व्यवस्थापनात सुधारणा करण्यास देखील मदत होईल, कारण संकटग्रस्त प्राण्यांच्या दुसर्या जागी स्थलांतरित करताना नवीन वातावरणाशी जुळवून घेण्याच्या क्षमतेची चांगल्या प्रकारे समजूत अधिकार्यांना मिळणार.
No comments:
Post a Comment