Twin spacecraft to track Earth’s water cycle successfully launched पृथ्वी के जल चक्र का पता लगाने के लिए ट्विन स्पेसक्राफ्ट सफलतापूर्वक लॉन्च किया गया: पृथ्वीवरील जलचक्राचा तपास घेण्यासाठी जुळे उपग्रह अंतराळात सोडण्यात आले

करेंट अफेयर्स 25 मे 2018 हिंदी/ इंग्लिश/मराठी
/ currentaffairs

Twin spacecraft to track Earth’s water cycle successfully launched
पृथ्वी के जल चक्र का पता लगाने के लिए ट्विन स्पेसक्राफ्ट सफलतापूर्वक लॉन्च किया गया:

पृथ्वीवरील जलचक्राचा तपास घेण्यासाठी जुळे उपग्रह अंतराळात सोडण्यात आले

Hindi | हिंदी

पृथ्वी के जल चक्र का पता लगाने के लिए ट्विन स्पेसक्राफ्ट सफलतापूर्वक लॉन्च किया गया:

अमेरिकी अंतरिक्ष एजेंसी नासा ने वैश्विक जल चक्र का पता करने के लिए ट्विन अंतरिक्ष यानों को स्पेसएक्स रॉकेट से पांच अन्य संचार उपग्रहों के साथ अंतरिक्ष में सफलतापूर्वक प्रक्षेपित किया। ग्रैविटी रिकवरी एंड क्लाइमेट एक्सपेरिमेंट फॉलो - ऑन (ग्रेस - एफओ) नासा और जर्मन रिसर्च सेंटर फॉर जियोसाइंसेज (जीएफजेड) का एक संयुक्त मिशन है।

इन अंतरिक्ष यानों ने कैलिफोर्निया के वेंडनबर्ग एयरफोर्स बेस से स्पेसएक्स कंपनी के फॉल्कन 9 रॉकेट से उड़ान भरी। ये अंतरिक्ष यान पांच इरिडियम नेक्स्ट (NEXT) संचार उपग्रहों के साथ रवाना हुए।

प्रमुख तथ्य:

उपग्रहों को नियंत्रित करने वाले ग्राउंड स्टेशनों ने ग्रेस - एफओ (GRACE-FO) के दोनों अंतरिक्षयानों से सिग्नल प्राप्त कर लिए हैं। शुरुआती डेटा प्राप्ति की प्रक्रिया दर्शाती है कि ये उपग्रह उम्मीद के मुताबिक काम कर रहे हैं।

ग्रेस - एफओ उपग्रह करीब 490 किलोमीटर की दूरी पर हैं और प्रति सेकेंड 7.5 किलोमीटर का सफर तय कर रहे हैं। वे एक ध्रुवीय कक्षा में हैं जहां वह प्रत्येक 90 मिनट में धरती का चक्कर लगा रहे हैं। ग्रेस - एफओ यह जानने में मदद करेगा कि हमारा जटिल ग्रह कैसे काम करता है।

इस मिशन के जरिए धरती के जल चक्र के कई महत्वपूर्ण पहलुओं पर नजर रखी जाएगी और ग्रेस - एफओ के डेटा का इस्तेमाल विश्वभर के लोगों के जीवन में सुधार लाने के लिए किया जाएगा।

इसके प्रयोग से सूखे के दुष्प्र भावों का बेहतर पूर्वानुमान लगाने से लेकर जल प्रबंधन एवं प्रयोग की उच्च - गुणवत्ता की जानकारी जुटाई जा सकेगी। पांच साल के अपने इस मिशन में ग्रेस - एफओ हमारे ग्रह के इर्द गिर्द मौजूद पिंडों की गतिविधियों पर नजर रखेगा।

English | इंग्लिश

Twin spacecraft to track Earth’s water cycle successfully launched

NASA has launched twin spacecraft to track the global water cycle. It was launched aboard the SpaceX rocket, along with five communications satellites.

The twin spacecraft of the Gravity Recovery and Climate Experiment Follow-On (GRACE-FO), a joint NASA/German Research Centre for Geosciences (GFZ) mission, lifted off on a SpaceX Falcon 9 rocket from Space Launch Complex 4E at Vandenberg Air Force Base in California, sharing their ride into space with five Iridium NEXT communications satellites.

Ground stations have acquired signals from both GRACE-FO spacecraft. Initial telemetry shows the satellites are performing as expected. The GRACE-FO satellites are at an altitude of about 305 miles (490 kilometers), travelling about 16,800 mph (7.5 kilometers per second). They are in a near-polar orbit, circling Earth once every 90 minutes.

GRACE-FO continues the U.S./German partnership of the original GRACE mission, which operated from 2002 through 2017.

SpaceX:

• SpaceX is a private American aerospace manufacturer and space transportation services company headquartered in Hawthorne, California.
• It was founded in 2002 by entrepreneur Elon Musk with the goal of reducing space transportation costs and enabling the colonization of Mars. SpaceX has since developed the Falcon launch vehicle family and the Dragon spacecraft family, which both currently deliver payloads into Earth orbit.

NASA:

• The National Aeronautics and Space Administration (NASA) is an independent agency of the executive branch of the United States federal government responsible for the civilian space program, as well as aeronautics and aerospace research.
• President Dwight D. Eisenhower established NASA in 1958 with a distinctly civilian (rather than military) orientation encouraging peaceful applications in space science.

Marathi | मराठी

पृथ्वीवरील जलचक्राचा तपास घेण्यासाठी जुळे उपग्रह अंतराळात सोडण्यात आले

पृथ्वीवरील जलचक्राचा तपास घेण्याकरिता 22 मे 2018 रोजी अंतराळात ‘ग्रॅव्हिटी रिकव्हरी अँड क्लायमेट एक्सपेरिमेंट फॉलो-ऑन मिशन (GRACE-FO)’ नावाचे जुळे उपग्रह सोडण्यात आले आहेत.

अमेरिकेची NASA आणि जर्मन रिसर्च सेंटर फॉर जियोसायन्सेज (GFZ) यांच्या एका संयुक्त मोहिमेंतर्गत ‘ग्रॅव्हिटी रिकव्हरी अँड क्लायमेट एक्सपेरिमेंट फॉलो-ऑन मिशन (GRACE-FO)’ नावाचे हे दोन उपग्रह तयार करण्यात आले आहेत.

दोन्ही उपग्रह पुढे स्पेसएक्सच्या फाल्कन-9 प्रक्षेपकाद्वारे सोडण्यात आलेल्या पाच इरिडीयम NEXT दळणवळण उपग्रहांच्या जाळ्याशी जुळतील.

GRACE-FO बाबत

त्यांच्या पाच वर्षांच्या मोहिमेदरम्यान, गुरुत्वाकर्षणामुळे आपल्या ग्रहावरील जलचक्र, पाण्याचा बदलता प्रवाह आणि अन्य घटकांच्या बदलत्या हालचालीचे अचूकपणे निरीक्षण करणे, हा या GRACE मोहिमेचा मूळ उद्देश आहे.

या प्रयोगामुळे दुष्काळाच्या परिणामांचा अधिक चांगल्या प्रकारे अंदाज लावला जाऊ शकणार, तसेच पाण्याचे व्यवस्थापन व उपयोग याबाबत माहिती गोळा केली जाऊ शकणार.

पृथ्वीच्या नियर-पोलर कक्षेत 490 किलोमीटर उंचीवर हे दोन्ही उपग्रह सोडण्यात आले आहेत आणि त्यांच्यात 220 किलोमीटरचे अचूक अंतर ठेवण्यात आले आहे. ते पृथ्वीला प्रत्येक 90 मिनिटात प्रदक्षिणा घालतात.

GRACE मोहिमेबाबत

GRACE-FO मूळ GRACE मोहिमेंतर्गत अमेरिका आणि जर्मनी यांच्या भागीदारीस पुढे चालवित आहे.  GRACE मोहिम सन 2002 ते सन 2017 या 15 वर्षांच्या कालावधीत चालवली गेली होती.

GRACE ही ग्रीनलँड आणि अंटार्क्टिक बर्फाळ भागांमधून गमावलेल्या बर्फाचे प्रमाण मोजण्यासाठी पहिलीच मोहीम होती. या मोहिमेमध्ये सागरपातळीत होणारी वाढ आणि महासागराचा प्रवाह यासाठी जबाबदार असलेल्या प्रक्रियेबद्दल शास्त्रज्ञांची समज सुधारली गेली. त्यामधून भूजलाच्या स्त्रोतांचे प्रमाण कुठे घटते किंवा वाढते आहे, कुठे कोरडी माती दुष्काळास जबाबदार आहे आणि भूकंपांसारख्या लक्षणीय बदलांचे निरीक्षण याबाबत महत्त्वाची माहिती मिळाली.