जीवनसत्वे व त्याचे स्त्रोत

MPSC Science:

♻ जीवनसत्वे व त्याचे स्त्रोत ♻

* सर फ्रेडीरिक गॉवलॅड हॉपकिन नावाच्या शास्त्रज्ञाने जिवनसत्वाचा शोध लावला.

* सजीवांना या पोषणतत्वाची सूक्ष्म प्रमाणात गरज असली तरी, त्याच्या अभावी होणार्या आजाराची परिणामता फार मोठी आहे.

* आपल्याला खालील जिवनसत्वाची गरज असते.

 1. सत्व - अ

* शास्त्रीय नांव - रेटीनॉल

* उपयोग - डोळे व त्वचा यांच्या आरोग्याकरिता

* अभावी होणारे आजार - त्वचा, रोग व रात आंधळेपणा

* स्त्रोत - टमाटे, अंडी, यकृत, भाज्या फळे, आवळा, सोयाबीन, मांस

 2. सत्व - ब1

* शास्त्रीय नांव - थायमिन

* उपयोग - चेतासंस्थेचे आरोग्य

* अभावी होणारे आजार - बेरीबेरी

* स्त्रोत - धन्य, यीस्ट, यकृत,

 3. सत्व- ब2

* शास्त्रीय नांव - रायबोफ्लेविन

* उपयोग - चयापचय क्रियेकरिता

* अभावी होणारे आजार - पेलाग्रा

* स्त्रोत - अंडी, यकृत, मांस, दूध व शेंगदाणे

 4. सत्व - ब3
* शास्त्रीय नांव - नायसीन

* उपयोग - त्वचा व केस

* अभावी होणारे आजार - त्वचारोग व केस पांढरे

* स्त्रोत - दूध, टमाटे, उस, यीस्ट, अंडी

5. सत्व - ब6
* शास्त्रीय नांव - पिरीडॉक्सीन

* उपयोग - रक्त संवर्धनाकरिता

* अभावी होणारे आजार - अॅनामिया

* स्त्रोत - यकृत व पालेभाज्या

6. सत्व - ब10
* शास्त्रीय नांव - फॉलीक

* उपयोग - अॅसीडरक्ताचे आरोग्य राखणे

* अभावी होणारे आजार - अॅनामिया

* स्त्रोत - यकृत

 7. सत्व - क
* शास्त्रीय नांव - अॅस्कार्बिक, अॅसीड

* उपयोग - दात व हिरड्यांच्या आरोग्याकरिता

* अभावी होणारे आजार - स्कव्हा, हिरड्या सुजणे, हिरड्यांमधून रक्त येणे

* स्त्रोत - लिंबुवगाय फळे, टोमॅटो, आवळा, संत्री, मोसंबी इत्यादि

8. सत्व - ड
* शास्त्रीय नांव - कॅल्सिफेरॉल

* उपयोग - दात, हिरड्या, हाडे व त्वचेचे आरोग्य

* अभावी होणारे आजार - अस्थिचा मृदुपणा, दंतक्षय व त्वचा रोग

* स्त्रोत - मासे, कोर्ड लिव्हर, ऑईल, अंडी सूर्याची कोवळी किरणे

9. सत्व - इ
* शास्त्रीय नांव - टोकोफेरॉल

* उपयोग - योग्य प्रजननासाठी

* अभावी होणारे आजार - वांझपणा

* स्त्रोत - अंकुरित कडधान्ये, हिरव्या पालेभाज्या

10. सत्व- के

* शास्त्रीय नांव - नॅप्थोक्विनान

* उपयोग - रक्त गोठण्यास मदत

* अभावी होणारे आजार - रक्त गोठत नाही

* स्त्रोत - पालेभाज्या व कोबी